Stanisław August Poniatowski, przed koronacją Stanisław Antoni Poniatowski herbu Ciołek (ur. 17 stycznia 1732 w Wołczynie, zm. 12 lutego 1798 w Petersburgu) – król Polski w latach 1764–1795 jako Stanisław II August; wcześniej stolnik wielki litewski od 1755, starosta przemyski (1756-1764). Ostatni król niepodległej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Doceniany za niezmordowany trud reformatorski oraz mecenat nad nauką i sztuką, co doprowadziło do jej rozkwitu u schyłku Rzeczypospolitej. Krytycy wytykają mu wybranie na króla jako kandydata rosyjskiego oraz przyłączenia się do konfederacji targowickiej, czego konsekwencją był trzeci rozbiór Polski.

Urodził się jako syn Stanisława Poniatowskiego i Konstancji z Czartoryskich. Związany ze tzw. familią, stał się jej kandydatem na króla polskiego po śmierci Augusta III. Uzyskał wybór w 1764 w głównie dzięki poparciu carycy rosyjskiej Katarzyny II, której był kochankiem w l. 1755-58. Po wstąpieniu na tron rozpoczął realizację programu familii Czartoryskich, to jest wzmocnienia władzy królewskiej i reformy ustroju państwa. Działanie te doprowadziły do interwencji Rosji w obronie ustroju Rzeczpospolitej, a także praw dysydentów. Co też z kolei doprowadziło do antykrólewskiego i antyrosyjskiego buntu, tzw. konfederacji barskiej. Jej klęska w 1772 skutkowała nie dość upadkiem wielu projektów reformatorskich, lecz także pierwszym rozbiorem Polski.

Mimo tego król nie ustawał w reformach. Sytuacja jego była o tyle utrudniona, że utracił poparcie Czartoryskich, opozycja szlachecka nie zmalała, niechętnie odnosiła się do niego również Rosja sprzymierzona z Prusami. Kolejne sejmy, nie obradujące w ramach konfederacji jak pierwsze za panowania króla, nie dawały nadziei na reformy ustrojowe. Jedynie sejmy z 1776 i 1788 działały w ramach konfederacji. Szczególnie ten ostatni okazał się płodny w skutkach. Rosja zaangażowana w wojnę z Turcją, zachęcona przez króla propozycją antytureckiego sojuszu, zgodziła się na konfederację i przeprowadzenie częściowych reform, głównie wojska. W sejmie dominowała jednak orientacja pruska, do której król się przychylił, czego efektem było uzyskanie poparcia sejmu i sojusz z Prusami z roku 1790. Sejm, tzw. czteroletni, nie rozwiązał się, a jedynie dokooptował dodatkowych posłów, co jedynie wzmocniło stronnictwo reformatorskie. Efektem tego było uchwalenie Konstytucji 3 maja 1791 roku.

Opozycja szlachecka, poparta przez Rosję, zawiązała konfederację targowicką. Wezwane przez nią wojska rosyjskie wkroczyły do Polski. Mimo umiarkowanych sukcesów, nowej, powiększonej armii królewskiej, król nie wierzący w szanse dalszego oporu i rozczarowany brakiem reakcji ze strony Prus, skapitulował i wziął udział w sejmie grodzieńskim 1793, który cofnął reformy Sejmu Wielkiego i uchwalił kolejny rozbiór Polski. Mimo równie niechętnej postawy, król jednak przyłączył się do insurekcji kościuszkowskiej, na którą nie miał jednak wpływu. Po upadku powstania na żądanie carycy abdykował. Ostatnie lata życia spędził na wygnaniu w Petersburgu. Zmarł 12 lutego 1798 roku.